معرفی کتاب «توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی»
موضوع بحث کتاب «خودگردانی متکی به جامعه: دولت و تحول صنعتی» (با نام لاتین embedded autonomy) بررسی نقش دولت در تحول صنعتی است. در این کتاب که با عنوان «توسعه یا چپاول: نقش دولت در تحول صنعتی» به فارسی ترجمه شده است، به این موضوع پرداخته می‌شود که آیا هر دولتی ظرفیت اجرای هر برنامه‌ای را داراست یا خیر؟ روابط دولت با جامعه و گروه‌های آن باید به چه صورت باشد تا اهداف دولت در توسعة صنعتی محقق شود؟
نویسنده کتاب، پروفسور پیتر اوانز، در این کتاب در پی آن است که نشان دهد کدام دولت‌ها، با چه ساختار درونی و با کدام نوع از روابط بیرونی (از یک سو با گروه‌های اجتماعی و از سوی دیگر با فضای بین‌المللی) قادر بوده‌اند توسعة چه نوع صنایعی را شتاب بخشند و در نتیجه، جایگاه کشورشان را در نظام تقسیم کار بین‌المللی ارتقا دهند. نوعی از این مباحث چندین دهه است که نزد برنامه‌ریزان و سیاست‌گذاران مختلف مطرح است.
آنچه که نظرات پروفسور اوانز را از سایر نظرات متمایز می‌کند، ریشه‌یابی ظرافتمندانه کامیابی‌ها و ناکامی‌های کشورهای مطرح در زمینة توسعة صنعتی در یک بستر تاریخی و اجتماعی است. بر همین اساس است که وی از پیچیدن نسخه‌ای کلی برای توسعه خودداری می‌ورزد.
نکتة کلیدی نظرات پروفسور اوانز این است که در مسیر توسعه همواره مشکلاتی وجود دارد که در اثر حل آنها مشکلات دیگری به وجود می‌آید. به همین دلیل است که بر خلاف خیلی از مسائل اقتصادی، برای توسعة صنعتی نسخة ثابتی ارائه نمی‌دهد؛ بلکه توسعة صنعتی و روش‌های حل مشکلات پیش روی آن را یک فرآیند مرحله به مرحله و تدریجی می‌داند.
آنچه «توسعه یا چپاول» را به کتابی جذاب تبدیل می‌کند، این است که با مطالعة آن می‌توان به دیدگاه‌های روشنی دربارة تجربة برخی کشورهای مطرح در زمینة توسعة صنعتی خصوصاً در بخش فناوری اطلاعات دست یافت.
«توسعه یا چپاول» را عباس مخبر و عباس زندباف ترجمه کرده‌اند و انتشارات «طرح نو» آن را سالها پیش منتشر کرده است.
متاسفانه به نظر می‌رسد این کتاب آموزنده و جذاب تجدید چاپ نشده است.
نویسنده: سعید سلیمانی
