برنامه پایش و ارزیابی و برنامه پایش و ارزیابی ملی

«برنامه پایش و ارزیابی» و «برنامه پایش و ارزیابی ملی» چیست و چه تفاوتی با چارچوب‌های پایش و ارزیابی و برنامه های کاری پایش و ارزیابی دارد؟

برای پاسخ به این سوالات کتاب " Making Monitoring and Evaluation Systems Work A CAPACITY DEVELOPMENT TOOLKIT" پیشنهاد می گردد که توسط انتشارات بانک جهانی در سال 2009 منتشر شده است. در بخشی هایی از این کتاب در پاسخ به سوالات بالا می خوانیم:

:bar_chart: برنامه پایش و ارزیابی، مستند روایی جامعی در مورد تمامی فعالیت های پایش و ارزیابی است. این برنامه سوالات اصلی پایش و ارزیابی را پاسخ میدهد؛ مانند اینکه چه شاخص هایی، چگونه، هرچند وقت یک بار و از کدام منابع باید اندازه گیری شوند. همچنین خطوط مبدا، اهداف و فرضیات کدامند و چگونه داده ها تفسیر و تحلیل خواهند شد، چطور و هر چند وقت یک بار گزارش های شاخص ها ایجاد و توزیع خواهند شد و اینکه اجزای نظام پایش و ارزیابی چگونه عمل خواهند کرد.


:chart_with_upwards_trend: یک برنامه ملی پایش و ارزیابی ، نوع خاص از برنامه پایش و ارزیابی است که روی این تمرکز میکند که چگونه یک نظام پایش و ارزیابی ملی (برای مثال در مورد ایدز، بخش آموزش، بخش سلامت، بخش خصوصی یا سایر بخش ها) کار خواهد کرد. معمولا یک نظام پایش و ارزیابی ملی (و به نوبه ی آن یک برنامه ملی پایش و ارزیابی) به نظام های پایش و ارزیابی ای نیاز دارد (و به نوبه آن به برنامه های پایش و ارزیابی) که توسط نهادهای مختلف تهیه شده و با هم هماهنگ و تنظیم شده و به یکدیگر متصل شده باشند. بنابراین یک برنامه ملی پایش و ارزیابی به سوالات اصلی پایش و ارزیابی در سطح ملی پاسخگو است (برای مثال: چگونه می توان میزان موفقیت مجموعه ای از اهداف ملی مانند آنچه که در برنامه توسعه ملی کشور، برنامه فقرزدایی ملی و یا استراتژی ملی مقابله با بیماری ایدز آمده است، را اندازه گیری کرد؟)

:o: اما تفاوت بین یک برنامه پایش و ارزیابی با یک نظام پایش و ارزیابی در آن است که برنامه پایش و ارزیابی تمام جنبه های نظام پایش و ارزیابی را مستند می کند. نظام پایش و ارزیابی از افراد و فرآیندهایی تشکیل شده که در محیطی توانمند با یکدیگر کار می کنند تا به اهداف یک نظام پایش و ارزیابی برسند.

:large_blue_diamond: از طرف دیگر تفاوت بین یک برنامه پایش و ارزیابی با برنامه کاری پایش و ارزیابی در آن است که برنامه پایش و ارزیابی مستندی روایی است که چگونگی عملکرد نظام پایش و ارزیابی را با جزئیات توصیف می کند. در مقابل، یک برنامه کاری پایش و ارزیابی بودجه ای مبتنی بر فعالیت است که اقدامات پایش و ارزیابی، مسئولیت ها، بازه های زمانی و هزینه ها را نشان می دهد. به بیان دیگر، یک برنامه کاری پایش و ارزیابی لیست همراه با هزینه های فعالیت هایی برای اجرای برنامه پایش و ارزیابی است که اجزای عملکرد نظام پایش و ارزیابی را می سازند. یک برنامه کاری پایش و ارزیابی می تواند پیوست یک برنامه پایش و ارزیابی باشد.

:white_circle: تفاوت بین برنامه پایش و ارزیابی با چارچوب پایش و ارزیابی: این دو مفهوم در حالت کلی به یک مساله اشاره می کنند. اغلب تعاریف و واژگان متفاوتی دارند. ما از واژه «برنامه پایش و ارزیابی» برای ارجاع به سندی استفاده میکنیم که شاخص های نظام پایش و ارزیابی را با فرمتی روایی توصیف میکند. در مقابل، طریقی که نظام پایش و ارزیابی عمل خواهد کرد و دیگر ویژگی های یک نظام و پایش و ارزیابی را اغلب چارچوب پایش و ارزیابی می نامند. البته باید توجه شود که در سایر نوشته ها و آموزه های پایش و ارزیابی، گاهی اوقات از واژه چارچوب پایش و ارزیابی برای ارجاع به «چارچوب نتایج» یا «چارچوب منطقی» استفاده می شود.

دریافت کتاب Making Monitoring and Evaluation Systems Work : A Capacity Development Toolkit

نویسنده: زهره قاسمی